כשהייתי ילדה ספרה לנו המורה דפנה את הסיפור "חוט המשי הדק" בימים האחרונים אני נזכרת בו ורוצה לספר לכן אותו.

השמעתם מימיכם על חוט המשי הדק?  שבו ואספר לכם. הגיעה העת שתדעו דבר אודותיו.

חוט המשי הדק, אודותיו רוצה אני לספר לכם - עין אדם עוד לא ראתה אותו - הוא הולך ונמשך לעולם ועד, מלב אל לב.

כותבת אסתר קל- עיתונאית, סופרת שהיתה בין הכותבות הראשונות בעיתונות העברית שכתבה על נושאים אינטימיים, בפרט של בנות, מתוך נקודת ראות של הדרכה והשתלבות בעולם המבוגרים – החוט נמשך מאם אל ילדה, על פני ימים וארצות, על פני הרים וגאיות, על פני שנים ויובלות.

אצלינו נמשך החוט הדקיק הזה בין נערות ונשים, חלקן צעירות וחלקן מבוגרות, חלקן יהודיות וחלקן ערביות, חלקן משכילות וחלקן עוד לא, חלקן אמהות וחלקן לא - אמנם דק ודקיק הוא החוט, ועין אדם לא ראתה אותו מעולם, אולם חזק ועז הוא מפלדה וברזל גם יחד. ואורכו רב הוא, כדי להקיף את כל הנערות והנשים האלה יחד – לחבר בלי לחפש הבדלים. החוט הדקיק הזה יוצר את קהילת מרכז רותם: נערות וצעירות, בוגרות, צוות לדורותיו הרבים, הקהילה המקצועית שמקיפה אותנו למעלה מעשור, שותפים, תורמים, מפקחות. כל מי שנמצא כאן היום.

שום דבר לא יוכל לחוט המשי הדק, לא הגשם ולא הרוח, לא סערות על פני ימים, לא חשכות, ולא קסאמים או גראדים וגם לא קורונה.

תמיד-תמיד המשיך וממשיך חוט המשי הדק לרוץ מנערה לאשה, אל כל מקום אשר שם הן. מטפס החוט עם הצעירות במעלה חייהן ולפעמים במורדותיהן, לעמים הן נאחזות בו כדי להתגבר על מכשול, לפעמים הן נותנות לו להיות פשוט לידן מבלי שיפריע.

חוט המשי הדק יודע להבין, ולהרגיש, ואף לדבר, להציע, כאילו להגיד- גם אם אני שקוף אני קיים,. לפעמים החוט מתעניין, שואל מה נשמע. כדי לספר לצוות אם שלום לצעירה – אם טוב לה, אם רע, אם סתם מתאים שנתעניין בשלומה או אם בשלה השעה ללכת איתה קדימה להתקדם לתחנה הבאה. .
לכאורה תראו סתם נערות וצעירות ממהרות ושבות, עסוקות וטרודות, אולם האמת היא שכל אחת מהן הולכת וחוט המשי הדק נמשך ממנה, הולך ומגיע אל לב הקהילה שמסביבה. ועד כמה שארוכים הם החוטים ועד כמה שגדולים המרחקים, מעולם לא מאבדים החוטים את דרכם, מעולם לא נפתלים או מסתבכים, יודע כל חוט וחוט את דרכו אל הלב הנכון ואינו טועה לעולם.
 

ב- 12 השנים האחרונות טווינו יחד קהילה ייחודית בדרום. תחילתה בתכנית המנטורינג. תכנית שבדרכה שינתה עולמות- הכניסה לשערי האקדמיה נערות "שהיו שם" ואמרה להן: בואו. יש לכן ידע. אנחנו רוצות ללמוד את הידע הזה וללמוד יחד איתכן איך משתמשים בידע הזה לקידום נערות וצעירות אחרות וגם... לשפר את עצמינו כעובדות סוציאליות ואת השירותים שאנחנו העובדות הסוציאליות מציעות.

אחרי מספר שנים הצטרפו אחיות נוספות למשפחה- תכנית התחנה הבאה ותכנית חונכות לזכויות שהפכה אח"כ לחלון לאקדמיה ובתוכה אפשרויות בחירה בין משפטים ועבודה סוציאלית – קולנוע לשינוי חברתי או תרבות יצירה והפקה, בחיים על הדף.

 

גם בצד ההכשרות והמחקר לא שקטנו, מתוך המטרה ששמנו לעצמנו: להוביל את עולם הידע וחכמת המעשה עם נערות וצעירות בישראל. יצאנו לדרך עם שבעה מחקרים חלקם עם הפנים פנימה, להעמיק בחקר העשייה שלנו וחלקם עם הפנים החוצה- לסייע במחקר ופיתוח ידע אודות נערות וצעירות. הכרזנו על מדד הצעירות כדי לתת לקובעי המדיניות נתונים שיאפשרו פעולה.

פתחנו תכנית הכשרה דו שנתית לסטודנטיות לעבודה סוציאלית ומוקד למידה לסטודנטיות לעבודה סוציאלית.  עשרות סטודנטיות לקחו בו חלק.

הובלנו כנסים פורצי דרך- נערות וגופן וצעירים בסיכון- אף פעם לא לבד. תמיד בשותפות רחבה, מתוך תפיסת עולם שאנחנו רשת ולכל אחד תרומה משמעותית משלו. יזמנו מושב קבוע בכנס שדרות בו תמיד עלו סוגיות בחיי צעירות מתוך מטרה להשפיע על השיח החברתי והמקצועי ועל חיי הצעירות עצמן.ויש עוד הרבה דברים שתכננו, רצינו ויכלנו לעשות....

 

אצטט לרגע את נירית וולק שאמרה וכתבה בימים האחרונים: מוזר להפרד ממקום שבו לא נפרדות לעולם, בו אין דרישה להפרד והכניסה אליו היא ללא דלת או בדלת מסתובבת. יש כל כך הרבה אפשרויות ותפקידים ותמיד יש מקום. אוסיף מה שרוני כתבה לי בימים האחרונים: יש אינטימיות שמתקיימת הלכה למעשה מעצם זה שהכל אפשרי- לשבת יחד, לאכול, לצחוק, לבכות ולטעות.

 

חוט המשי הדק ההולך על פני ימים וארצות, על פני צעירות ונשות מקצוע, נשים יהודיות וערביות, מהכפר הלא מוכר ומהעיר הגדולה ימשיך ויתקיים. שבו ואספר לכן. הגיעה העת שתדעו דבר אודותיו. סבורות אתן שאנשים הם ההולכים ברחובות העיקר - אך לא כן הוא, חוטי משי דקיקים הם, שעין אדם לא ראתה מעולם.

 

 אני לא רוצה לסיים בלי להודות לרבות וטובות וגם רבים וטובים: בלעדיכן כל זה לא היה קורה –

בראש וראשונה לצוות המרכז: לד"ר נור שמעי שהקימה ביחד איתי את המרכז. לחלי בוזחיש ששון, נירית מורדיש וולק, יעל וגנר, אפרת כהן נוימן, נוגה מדאר הלוי, שקד אריאלי שריכזו את תכנית המנטוריגנ ותכנית הבוגרות. לרוני איל-לובלינג שהיתה השותפה שלי בהפיכת תכנית המנטוריגנ למרכז רותם. לדניאל תור, נעמה שלום, דודיש קלי, אללא אבו עליון, הייג'ר אבו שארב, אורטל בר, נעם שומן הראל. אגת סולד, נעמי לוינסון -סרוסי. רחל לוי הרץ היקרה שבאה עם המון תכניות שנקטעו באיבן.

 

לשותפים המייסדים: אשלים וביטוח לאומי. הקרן לילדים בסיכון

תודה לבית הספר לעבודה סוציאלית במכללה האקדמית ספיר שהיו הבית האקדמי והמקצועי שלנו. תודה להנהלת המכללה האקדמית ספיר.

תודה למשרד הרווחה, השרות לנערות וצעירות שלימים הפך לשרות נוצץ. שהצטרף כשותף הגדיל והרחיב את השותפות ליצירת מרכז רותם.

לרשות לפיתוח הבדואים בנגב- בהתחלה במשרד ראש הממשלה ואחכ במשרד החקלאות. לרעות קדרון שהאמינה ומאמינה בנו כל השנים, ליריב מן שהמשיך ותמך.

לתכנית יתד שסייעה ככל שיכלה.

לרשויות המקומיות בדרום: רהט, אופקים, נתיבות, שדרות, כסייפה, לקיה, שגב שלום, באר שבע.

לקרנות רבות: אלה שהולכות איתנו דרך ארוכה: נשות אריה יהודה שבלעדיכן לא היינו מה שאנחנו, גנדיר, הפדרציה היהודית של מיאמי. אלה שהלכו איתנו לאורך הדרך: קרן לוי לאסן, צמח קיבוץ בארי, יד הנדיב, גלנקור ( DM), קרן זארו, מתן הדרך שלך לתת, קרן שטיינמץ, קרן יהל, קרן רוני דואק, חברת אשטרום, דורון ומריאן לבנת, רותי ועמוס וילנאי. ועוד רבים וטובים.

 

תודות אישיות רבות לכל העובדות הסוציאליות, חוטי המשי הדקים והמקצועיים שלנו- אלה שבפיקוח, אלה בראש יחידות או פרוייקטים, אלה שבקשר ישיר עם צעירות בשדה. כל אלה שהיו איתנו בקשר יומיומי ושוטף.

תודות עוד יותר רבות לכל הצעירות והמנטוריות שנתנו בנו אמון והגיעו לקחת חלק בתכניות, נתנו לנו להתאהב בהן – ונשארו איתנו. לא יום ולא יומיים...

​

هل سمعتم ذات مرّة عن خيط الحرير الرفيع؟ اجلسوا لأحكي لكم، فقد حان الوقت لأن تعرفوا عنه.

خيط الحرير الرفيع، الذي أريد أن أحكي لكم عنه- والذي لم تره عين إنسان- يمتدّ إلى ما لانهاية، من قلب إلى آخر.

 

تكتيب إستر كال- الصحفيّة والكاتبة، التي كان من بين الأوائل الذين كتبوا في الصحافة العبريّة عن مواضيع حميميّة، لا سيما المواضيع التي تخصّ البنات، من منظور الإرشاد والاندماج في عالم الكبار: يمتدّ الخيط من الأم إلى البنت، فوق الأيام والبلدان، فوق الجبال والخُلجان، فوق السنوات والعقود.

 

عندنا، يمتدّ هذا الخيط الرفيع بين الفتيات والنساء، الصغيرات والكبيرات، اليهوديّات والعربيّات، المتعلّمات وغير المتعلّمات، الأمهات وغير الأمهات- صحيح أنّ َهذا الخيط رفيع، ولم تره عين إنسان من قبل، لكنّه أقوى وأصلب من الحديد والفولاذ معًا، وهو طويل لدرجة يمكنه فيها أن يحيط بكلّ هؤلاء النساء معًا- وأن يربط بينهنّ دون أن يبحث عن الفروق. يبني هذا الخيط الرفيع مجتمع مركز روتم: فتيات وشابات، خرّيجات، الطاقم بكل أجياله، المجتمع المهنيّ الذي يحيط بنا منذ أكثر من عقد، الشركاء، الداعمون، المفتّشات. كلّ من هو موجود هنا اليوم.

 

لا شيء يمكنه التغلّب على خيط الحرير الرفيع هذا، لا المطر والريح، لا العواصف، ولا الظلمات، لا الصواريخ ولا القذائف، ولا الكورونا.

 

لطالما وصل خيط الحرير الرفيع الفتيات والنساء، وإلى كل مكان كُنَّ به. يتسلّق الخيط مع الشابات مرتفعات حياتهنّ وينزل معهنّ منحدراتها، يتمسّكن به ليتجاوزن الصعاب أحيانًا، ويدعنه إلى جانبهن دون إزعاج في أحيان أخرى.

 

يستطيع خيط الحرير الرفيع أن يفهم، وأن يشعر وأن يتحدّث، وأن يقترح- كأنه يقول، أنا موجود مع أنّني شفّاف، يبدي الخيط اهتمامًا أحيانًا، ويسأل كيف الحال. يحكي عن حال الفتاة- إن كانت أمورها جيّدة، أو سيّئة، أو ليسأل عن حالها فقط، أو إن كانت ساعة الانتقال إلى المحطة القادمة قد حانت.

ظاهريًا، سترون فتيات وشابات يسرعن ويعدن، مشغولات وقلقات، لكن في الحقيقة كلّ واحدة منهن تذهب وخيط الحرير الرفيع يسترسل منها، يذهب ويعود إلى قلب المجتمع القريب من حولها. ومهما كانت الخيطان طويلة، ومهما كانت المسافات بعيدة، لا تضيّع الخيطان طريقها، ولا تلتوي أو تتعقّد، فكلّ خيط يعرف طريقه إلى القلب الصحيح، ولا يُخطئ أبدًا.

في السنوات ال12 الأخيرة، نسجنا معًا مجتمعًا مميّزًا في الجنوب. بدءًا من خلال برنامج المنتورينج، البرنامج الذي غيّر عوالم بأكملها- إذ فتح أبواب المؤسّسات الأكاديميّة أمام فتيات "كُنّ هناك" وقال لهنّ: تَعَلْنَ. عندكنّ معرفة. نحن نريد أن نتعلّم من هذه المعرفة، ونتعلّم معكنّ كيف يمكن استخدام هذه المعرفة للنهوض بفتيات وشابات أخريات، وتحسين أنفسنا كعاملات اجتماعيّات وكذلك تحسين الخدمات التي نقدّمها.

بعد عدّة سنوات، انضمت للعائلة أخوات أخريات- برنامج المحطة القادمة وبرنامج الإرشاد للحقوق، الذي تحوّل لاحقًا لبرنامج شبّاك على الأكاديميا، ويتضمّن إمكانيات اختيار بين الحقوق والعمل الاجتماعيّ، السينما للتغيير الاجتماعيّ أو الثقافة والإبداع والإنتاج.

كذلك، لم نهدأ في الجانب المتعلّق بالتدريب والبحث، وعملنا من خلال الهدف الذي وضعناه لأنفسنا: قيادة عالم المعرفة وحكمة العمل مع فتيات وشابات في إسرائيل. انطلقنا مع سبعة أبحاث، منها ما نظر إلى الداخل للتعمّق في بحث عملنا ذاته، ومنها ما كانت وجهته إلى الخارج- المساعدة في البحث وتطوير المعرفة حول الفتيات والشابات. أعلّنا عن مؤشّر الشابات لكي نعطي واضعي السياسات بيانات تمكّن من اتخاذ خطوات.  فتحنا مركز تأهيل لمدّة سنتين لطالبات العمل الاجتماعيّ ومركز تعلّم لطالبات العمل الاجتماعيّ، شاركت فيه عشرات الطالبات.

 

قُدنا مؤتمرات رياديّة- الفتيات وجسدهنّ والشباب في ضائقة- ولم نكن وحدنا أبدًا، كانت لدينا دومًا شراكة واسعة، لأننا نرى في أنفسنا شبكة لكل واحد فيها مساهمة ذات قيمة. بادرنا إلى جلسة ثابتة في مؤتمر سديروت، طُرحت فيها قضايا متعلّقة بحياة الفتيات بهدف التأثير على الخطاب الاجتماعيّ والمهنيّ على حياة الفتيات ذاتهنّ.

وهناك أمور كثيرة خطّطنا لها، أردناها وكان يمكننا القيام بها...

 

سأقتبس للحظة نيريت وولك التي قالت وكتبت في الأيّام الأخيرة: من الغريب توديع مكان لا وداع فيه أبدًا، لا يُطلب فيه التوديع والدخول إليه من دون باب أو عبر باب دوّار. هناك الكثير من الإمكانيات والأدوار، وهناك متّسع دائمًا. أضيف ما كتبته إليّ روني بالأيام الأخيرة: هناك حميميّة، تسري فعليًا لأن كلّ شيء ممكن- أن نجلس معًا، أن نأكل، وأن نضحك، أن نبكي وأن نُخطئ.

 

خيط الحرير الرفيع هذا، المسترسل فوق الأيام والبلدان، بين الفتيات والنساء المهنيات، العربيّات واليهوديّات، من القرية غير المعترف بها ومن المدينة الكبيرة، اجلسوا لأحكي لكم، لقد حان الوقت لأن تعرفوا عنه. هل تعتقدون أنّ البشر همّ الذين يسيرون في شوارع الأمر الأساسيّ- لا، بل خيوط الحرير الرفيعة، التي لم ترها عين إنسان من قبل.

 

لا أريد أن أنهي قبل أن أشكر الكثير من الرائعات، وكذلك الكثير من الأشخاص الرائعين: من دونكم لم يكن هذا كلّه ليحدث.

أولًا وقبل كلّ شيء أشكر طاقم المركز: د. نور شمعي التي أسّست معي المركز. حيلي بوزحيش ساسون، نيريت مورديش وولك، ياعيل فاغنر، إفرات كوهن نويمان، نوغا مدار هليفي، شاكد أريئيلي، اللواتي ركّزن برنامج المنتورينج وبرنامج الخرّيجات. روني إيال-لوبلينج التي كانت شريكتي في تحويل برنامج المنتورينج إلى مركز روتم، دنيئيل تور، نعمه شالوم، دوديش كالي، آلاء أبو علوان، هاجر أو شارب، أورال بار، نوعم شومن هريئيل. أجات سلود، نوعمي ليفنسون-سروس. راحيل ليفي هرتس التي جاءت مع الكثير من البرامج التي قُطعت في ذروتها.

 

أشكر الشركاء المؤسّسين: "أشليم" ومؤسّسة التأمين الوطنيّ، صندوق الأولاد في خطر

وزارة الرفاه، خدمة الفتيات والشابات التي صار اسمها برنامج "نوتستس"، والتي انضمّت كشريك زاد ووسّع الشراكة لبناء مركز روتم

لسلطة تطوير البدو في النقب- التي كانت بالبداية ضمن مكتب رئيس الحكومة ولاحقًا ضمن وزارة الزراعة. لرعوت كدرون التي آمنت وتؤمن بنا كلّ السنين، لياريف مِن الذي داوم على الدعم.

لبرنامج "يِتِد" الذي ساعد قدر المستطاع

للسلطات المحليّة في الجنوب: رهط، أوفاكيم، نتيفوت، سديروت، كسيفة، لقية، شقيب السلام، بئر السبع. 

لصناديق الدعم الكثيرة، تلك التي سارت معنا دربًا طويلة: "نشوت أرييه يهودا"، "غندير"، الجالية اليهوديّة في ميامي، وتلك التي سارت معنا كلّ الطريق: صندوق "ليفي لاسن"، "تسيمح كيبوتس باري"، "يد هنيف"، "جلانكور" ( DM)، صندوق "زارو"، "متان هديرخ شيلخ لتت"، صندوق "شتاينمتس"، صندوق "ياهل". "كرروني دويك"، شركة "أشتروم"، دودرن ومريات لفنات، روتي وعاموس فيلنائي، وكثيرون آخرون.

 

شكر خاص للعاملات الاجتماعيّات، خيطان الحرير الرفيعة والمهنيّة- اللواتي عملن في التفتيش، وترأسن الوحدات أو المشاريع، واللواتي يتواصلن مباشر مع الشابات في الحقل. كلّ اللواتي كُنّ معنا بتواصل يوميّ ودائم.

والشكر أيضًا لكلّ الشابات والمرشدات التي وثقن بنا وكانوا جزءًا من البرامج، وسمحوا لنا بأن نحبهنّ- وبقين معنا أيامًا عديدة.